Kantoren luiden unaniem de noodklok over de aanwas van nieuwe accountants
Accountantskantoren hebben al jaren moeite met het vinden van nieuwe accountants, omdat de aanwas bij de opleidingen daalt en te veel accountants de handdoek in de ring gooien. De opleiding en het beroep moeten veranderen, zodat het vak aantrekkelijk blijft voor alle generaties, zeggen de grote kantoren.
De accountancysector staat voor grote opgaven met betrekking tot de toekomst van het beroep, zo blijkt uit een rondgang langs de grote accountantskantoren en de NBA. Kantoren luiden unaniem de noodklok over de aanwas van nieuwe accountants: die is te laag. In 2022 werd bij een eerdere rondgang al duidelijk dat niet alleen de krappe arbeidsmarkt, die nagenoeg alle sectoren teistert, daaraan ten grondslag ligt.
Destijds constateerden de kantoren drie zorgwekkende trends: een afnemende aanwas vanuit de opleidingen, de verminderde populariteit van het partnermodel en accountants die steeds vaker de overstap maken naar het bedrijfsleven en ook vaker hun titel inleveren. Sinds 2022 is de situatie volgens de kantoren niet verbeterd.
En dat is niet alleen in Nederland aan de gang: ook in de VS maken kantoren zich zorgen over de aanwas en uitstroom van accountants. Het aantal studenten dat het Amerikaanse CPA-examen gaat afleggen, bereikte in 2022 het laagste punt in zeventien jaar. Enkele staten willen nu, tegen de wil in van de Amerikaanse beroepsorganisatie, de opleidingseisen versoepelen, zodat de opleiding niet langer vijf, maar vier jaar duurt.
Enthousiasmeren
Nederlandse kantoren doen er van alles aan om scholieren te enthousiasmeren voor een carrière als accountant. Maar dat is niet altijd even makkelijk, gezien de zwaarte van de opleiding en het imago van het beroep, dat te lijden heeft onder boekhoudschandalen en fraudegevallen. EY ziet de inspanningen op het gebied van recruitment "jaar over jaar" toenemen. "Daarnaast zien we een trend van minder natives die de opleiding volgen, meer mensen die de Nederlandse taal niet (goed) beheersen en met ESG zien we veel werk op ons afkomen."
Flynth benadrukt dat er een flinke opgave ligt: "Er is een grote vraag naar accountancy- en auditprofessionals. Er is net als in 2022 meer werk dan capaciteit beschikbaar. Wat dat betreft hebben we als sector echt wat te doen in de aantrekkelijkheid van het vakgebied." Het kantoor heeft die handschoen ook opgepakt: "Flynth zet zich actief in voor het enthousiasmeren van scholieren en studenten voor het accountancyvak. Dat doen we onder meer door gastlessen te geven op middelbare scholen, deel te nemen aan evenementen op het gebied van studie- of beroepskeuze en het bieden van mogelijkheden tot omscholing."
PwC probeert de aantrekkelijkheid te vergroten door bijvoorbeeld in samenwerking met hogescholen minors aan te bieden en hiermee een praktijkgericht deel van de opleiding "op ons te nemen". Daarnaast verzorgt PwC met regelmaat gastcolleges. Mazars organiseert een zogenoemde Audit Experience, waarbij studenten drie dagen lang mogen ervaren hoe het is om accountant te zijn.
BDO merkt op dat steeds minder mensen kiezen voor het "accountancyvak pur sang". Maar door de bredere ontwikkeling van het vakgebied ontstaan er wel andere mogelijkheden volgens het kantoor. "Ook atypische studies bevatten de juiste competenties die nodig zijn voor een carrière bij BDO. We bespreken dit regelmatig met hbo's en universiteiten en zijn actief op middelbare scholen om jongeren alvast enthousiast te maken voor het vakgebied en de dynamiek die het met zich meebrengt."
KPMG laat weten dat studenten die accountant willen worden, meteen bij KPMG mogen komen werken, ongeacht de vooropleiding, zolang er maar wel een financiële component in de opleiding zit. "Hierdoor trekken we bijvoorbeeld ook studenten aan die vanuit hele andere sectoren komen, zoals de Hotelschool." Baker Tilly kijkt ook verder: "Vroeger was bij nieuwe medewerkers een bedrijfseconomische achtergrond vanzelfsprekend, maar het is goed om ook serieus te kijken naar mensen met een andere studieachtergrond."
Verloop
Alle kantoren geven aan dat het behouden van mensen vanwege de krapte ook een topprioriteit is. Flynth vat dat mooi samen: "Retentie is het nieuwe werven." Daarvoor zetten alle kantoren de gebruikelijke wapens in: veel mogelijkheden om thuis te werken, flexibele werktijden, ontwikkelmogelijkheden, oog voor de juiste werk-privébalans en een goed salaris.
KPMG heeft speciaal voor de werk-privébalans het zogenoemde PTO-programma (Predictability, Teaming and Open Communication) opgezet. "Waarbij we elke ochtend met het team in gesprek gaan over zaken als energiemanagement, werklocatie, taakverdeling en werktijden."
Enthousiasmeren
Inmiddels kijken de kantoren ook steeds vaker over de grens om capaciteitsproblemen op te lossen. PwC: "Het is uitdagend om genoeg Nederlandstalige accountants op de arbeidsmarkt te vinden. Dat zal op korte termijn niet veranderen. PwC werkt daarom met accountants van PwC uit andere landen van ons netwerk op onze controles."
KPMG neemt ook "steeds meer" buitenlandse accountants aan, "maar de behoefte aan Nederlandstalige accountants blijft".
Ook Deloitte kijkt over de grens en pleit voor andere regels met betrekking tot hoe we in Nederland omgaan met internationale accountantstitels. "Er moet echt wat worden gedaan aan het eenvoudiger kunnen omzetten van de internationale accountantstitel naar de Nederlandse RA-titel. Veel medewerkers bij Deloitte zijn internationaal, uitstekend opgeleid, maar mogen met hun titel geen jaarrekening tekenen. Conversie is nu nog ingewikkeld en duurt lang."
De opleiding
Naast het enthousiasmeren van aankomende studenten, zijn de kantoren tegelijkertijd kritisch over de opleiding zelf. PwC vindt dat de sector ervoor moet zorgen dat de opleiding beter aansluit op wat er in de praktijk van een accountant wordt gevraagd. "Het beroep is door de jaren heen ontzettend veranderd en de opleiding past zich daarop aan met het stapelen van thema's zoals fraude en ESG. Als de prioriteit in kennis en vaardigheden van de accountant door de jaren heen anders komt te liggen, moet de opleiding daarin mee."
De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) wordt door bijna alle kantoren genoemd als een van de belangrijkste ontwikkelingen in het vakgebied. Deloitte: "De rol van de accountant wint de komende jaren aan maatschappelijke relevantie door ESG wet- en regelgeving en maakt ook dat het beroep breder wordt. We investeren veel in de ontwikkeling van onze mensen, maar ook in de ontwikkeling van opleiding en onderzoek."
Afgelopen jaar is er in de politiek ook het een en ander te doen geweest over de voertaal van colleges. Door colleges niet meer in het Engels aan te bieden, zou de toestroom van buitenlandse studenten moeten verminderen. Deloitte ziet dat als een negatieve ontwikkeling voor de accountancy: "De politieke discussie die wordt gevoerd om de colleges alleen nog maar in het Nederlands aan te bieden, vergroot de toegankelijkheid van de opleiding geenszins."
Lees hier verder op www.accountant.nl