In de Accountancy Vanmorgen Top 50 is de stand van de accountancy goed zichtbaar. De markt groeit. Niet in aantallen accountants, maar wel in efficiency, tariefstelling, in consolidatie en dus in omzet. Vooral de MKB-kantoren presteren goed in deze verzadigde markt.
De algehele groei is ook dit jaar groot. Groeiden de vijftig grootste kantoren in 2020 nog met 4,9 procent, een boekhoudkundig jaar later is de groei 3,4 procent. Maar dat beeld wordt vertekend door de haperende omzetmotoren van de Big4. De grootste vier, die goed zijn voor grofweg de helft van de omzet van de AV-Top 50, groeiden gemiddeld slechts 1,2 procent in omzet. De MKB-kantoren op de AV-Top 50 presteren beduidend beter: met 7,1 procent groeiden de opgetelde omzetten van de nummers 5 tot en met 50 op de ranglijst. De onderste twintig kantoren zagen hun omzet zelfs gemiddeld met 13,8 procent groeien. Ter vergelijking: in 2021 noteerden wij een gemiddelde omzetgroei van de onderste twintig kantoren van 6,3 procent. Boekjaar 2021 is, kortom, het jaar van het MKB-kantoor, dat zelfs de torenhoge inflatie weet te compenseren met hogere omzet. Geen ongezonde prestatie.
Bitterzoete cocktail
De redenen zijn bekend: de noodsteunmaatregelen zorgden voor meer werk, terwijl de instroom van jonge accountants stokt. Maar onderliggend spelen ook de kantelende conjunctuur, de veranderende beschikbaarheid van kapitaal en de fors opgelopen geldontwaarding een rol. De bijbehorende onzekerheden, die in het huidige jaar nog eens stevig zijn toegenomen, maken van de automatisering van de basisdienstverlening van de meeste accountantskantoren een absolute noodzaak. Dat vraagt om een schaalgrootte, die weer wordt aangewakkerd door de belangstelling van investeringsmaatschappijen in ondernemingen in onze beroepsgroep. Voilà de bitterzoete cocktail van de huidige stand van de accountancy. Niemand hoeft zich te vervelen in deze markt.
Binding en werving medewerkers
En dan is ook het personeel onverminderd schaars. Dat laatste is goed te merken in de AV-Top 50. Het totale aantal medewerkers dat bij de vijftig grootste kantoren werkzaam is, nam met 56 fte af, wat neerkomt op een daling van een promille. Dat de hengelaars van de accountancy in dezelfde vijver vissen, op zoek naar het meest smakelijke aas, is afgelopen jaren duidelijk geworden. De nummers 6 tot en met 50 lijken daarbij overigens een beter aas: deze kantoren presteren beduidend beter in het aantrekken van medewerkers dan de grote vier.
De absolute topper is Qconcepts (nr. 33) dat zijn loonlijst met bijna de helft zag toenemen. ‘We luisteren naar onze mensen en geven hen de ontwikkelkansen die passen bij hun ambities. Ook kunnen ondernemende Q’ers mee bouwen aan onze organisatie. Die aanpak valt positief in de markt, want we mochten in boekjaar 2020-2021 meer dan 30 nieuwe Q’ers verwelkomen.’
Uitstroom
Maar waar komen die mensen vandaan als de totale arbeidsmarkt niet groeit? De meeste komen van de grootste vier. De vertrekkers hebben per saldo hun weg naar kleine, maar ambitieuze lokale kantoren gevonden. Naar Eshuis (nr. 34) bijvoorbeeld. Dit kantoor heeft de laatste jaren veel professionals aangenomen van de Big4, geeft bestuursvoorzitter Michel Schaepers aan. Hij stelt dat die medewerkers ‘afknappen op de op compliance gerichte aanpak’. Schaepers: ‘Professionals zijn op zoek naar autonomie in de uitvoering van hun werk, natuurlijk binnen de spelregels van wet- en regelgeving. Mensen willen geen templates of checklists invullen, maar nadenken over risico’s bij een controleklant en de meest effectieve en efficiënte oplossingen kunnen en mogen toepassen. Dit draagt naar onze optiek ook bij aan een kwalitatief hoogwaardige controle, tevreden klanten en werkplezier bij onze mensen.’
Persoonlijke groei
Dat wil niet zeggen dat het alleen de grote vier zijn die medewerkers moeten inleveren. Van de 46 kantoren die in de AV-Top 50 onder de bovenste vier staan, krompen er opgeteld tien. Voorbeelden zijn ABAB (nr. 15), Moore MTH (nr. 19) en Schipper Groep (nr. 23), die hun loonlijst respectievelijk met 4,8 procent, 3,4 procent en 3,6 procent zagen dalen. De kleinere kantoren in de AV-Top 50 geven zelf aan dat de aandacht voor persoonlijke groei, werkplezier, opleidingsmogelijkheden, en de balans tussen privé en werk leiden tot een beperkte uitstroom van medewerkers. Medewerkers behouden en werven blijkt dé belangrijkste voorwaarde voor groei. Klanten komen bijna vanzelf. Dat bewijst de lijst met grootste stijgers van de omzet.
Zouden we een top 5 opstellen van grootste groeiers in omzet, dan vinden we daarin dezelfde namen als in een top 5 van grootste groeiers in aantallen medewerkers. In die selectie vinden we de reeds eerdergenoemde Qconcepts en Eshuis. Maar ook ETL (nr. 18) groeide hard, net als Vermetten (nr. 31) en Van Ree Accountants (nr. 32). Zie voor de snelste groeiers in de accountancy onze portretten van de drie uitblinkers in het artikel op pagina 64. Meer talenten staat in de huidige accountancy gelijk aan meer centen. De paradox is natuurlijk tegelijkertijd dat succes in het ronselen en enthousiast houden van diezelfde talenten meer is dan een kwestie van centen.
Groei in de top 10
Maar de meest in het oog springende overname is die van Accon avm door Flynth (nr. 6). Het kantoor maakt daarmee een uitdagende sprong in de richting van de eeuwige nummer vijf BDO. En dat voor de somma van slechts € 1,–, een schijntje, indien je de financiële verplichtingen zou negeren die de jager van zijn prooi overnam. In de ranglijst van dit jaar hebben wij deze overnames van kantoren die reeds in onze ranglijst staan, pro forma meegerekend in onze becijfering. De pro-formaomzet die wij in 2021 hebben geplaatst bij Flynth, omvat die van Flynth, Accon avm en van het in controles gespecialiseerde Astrium, dat kort na Accon avm zich eveneens aansloot bij Flynth.
Voor de duidelijkheid: in de cijfers over 2020 hebben wij de omzet van Astrium buiten beschouwing gelaten. Zo bezien groeide Flynth met 5,1 procent. In realiteit zorgen overnames van deze omvang altijd voor een zeker verloop van werknemers. Deze raming geeft ons de gelegenheid volgend jaar de effecten van de integratie vergelijkbaar te presenteren.
Groei door overnames
Zoals blijkt uit de monsterfusie van Flynth en Accon avm, is een overname de snelste manier om te groeien in deze verzadigde markt. De fusie van HLB Van Daal en Witlox Van den Boomen is de enige echte samensmelting van dit boekjaar in de AV-Top 50. HLB Van Daal was in 2020 de nummer 26 en Witlox Van den Boomen de nummer 19. Het fusiekantoor HLB Witlox Van den Boomen prijkt op nummer 13 in de huidige lijst. Hoewel dat een grote sprong voorwaarts is, valt het fusiekantoor niet op als snelle groeier: met slechts 2,2 procent nam die toe. Opvallend is dat het aantal medewerkers met 8,7 procent steeg. Dat betreft een gemiddelde van het boekjaar – mogelijk is daarin een zeker verloop als gevolg van de overname nog niet verwerkt.
Overnames zijn voor enkele kantoren dé manier om te groeien. Die hebben in 2021 meer dan in eerdere jaren plaatsgevonden. Men wil de marktpositie verstevigen en gaat actief de markt op. Het kantoor dat het meeste werk maakt van groei is ETL. Dit kantoor is in 2021 vooral gegroeid als gevolg van overnames. Ook Vermetten heeft diverse kantoren laten aansluiten en daardoor de omzet en het medewerkersbestand flink laten stijgen.
Groei door tariefstijging
In tijden van krapte is het onvermijdelijk dat tarieven stijgen. Tegelijk zijn veel medewerkers meer uren gaan draaien. Van leegloop in bepaalde perioden van het jaar is bij kantoren geen sprake meer. Er mocht meer worden thuisgewerkt en er hoeven minder uren te worden besteed aan acquisitie. Sterker nog: steeds meer kantoren herzien kritisch hun klantenportefeuille. En passant stijgen de tarieven, wat maakt dat sommige kantoren met minder mensen meer omzet genereren. Liefst negen kantoren zagen hun omzet stijgen, terwijl hun loonlijst kromp in 2021. Deze kantoren vormen een doorsnee van de AV-Top 50. Naast de Big4-kantoren Deloitte (nr. 1) en KPMG (nr. 4) gold dit voor Moore MTH, Schipper Groep, Koenen & Co (nr. 26), JAN© Accountants (nr. 35), Schuiteman (nr. 39), Rijkse (nr. 46) en ABIN (nr. 47).
Groeiende MKB-controlepraktijk
Een belangrijke reden dat de controlemarkt fors groeit, is de verschuiving van MKB-klanten van de grotere vijf kantoren naar kleinere kantoren in de AV-Top 50. Behalve dat het met veel klanten van de kantoren goed ging, noemden veel partijen dat er in 2021 ook veel groei was dankzij de NOW-werkzaamheden. Een aantal respondenten geeft aan dat dit niet betekent dat de omzet anders niet was gemaakt; als deze werkzaamheden er niet waren, hadden de mensen wel andere klantwerkzaamheden kunnen verrichten. Aan werk, kortom, geen gebrek. Zie voor een dieper gaande analyse van de auditmarkt ons artikel op pagina 54.
De verliezers
Een aantal kantoren bleek niet in staat de omzet te laten stijgen. De grootste omzetdaling staat dit jaar op naam van ABAB. ABAB kromp ook het meeste in op het medewerkersbestand. CEO Ronald Meijers zegt dat de focus bij hen meer lag op het creëren van ‘impact, innovatie en kwaliteit’. Impact wordt door kantoren als Eshuis juist als reden voor groei gegeven. Andere dalers zijn te vinden in de top. Zo zag PwC (nr. 2) zijn omzet met 1,4 procent dalen. Ook EY (nr. 3) kromp, zij het met slechts 0,6 procent. Er zijn verrassend genoeg 14 kantoren die daalden in het aantal fte’s. Dat betekent dat de meeste kantoren die daalden qua aantal fte’s toch stegen met de omzet. De drie kantoren met het grootste verloop absolute aantallen, zijn te vinden onder de Big4: EY, Deloitte en KPMG zagen de meeste werknemers vertrekken.
Nieuwe binnenkomers
Er mogen dan voldoende trends zijn in de accountancy die voor de beroepsgroep worden ervaren als aardverschuivingen, in de AV-Top 50 zijn niet snel grote toetreders te verwachten. Drie nieuwkomers kent de lijst. Twee daarvan hebben hun entree te danken aan de fusies van HLB Van Daal en Witlox Van den Boomen en de combinatie Flynth en Accon avm. De hoogste binnenkomer is het Eindhovense Wesselman (nr. 48). Bij gebrek aan cijfers hadden wij dit kantoor vorig jaar niet opgenomen in onze ranglijst, waar het destijds al een positie als hekkensluiter had verdiend. Dit jaar is die omissie rechtgezet.
Pal onder Wesselman vinden we het nog jonge Woudenbergse kantoor Vallei Accountants & Adviseurs (nr. 49), dat dit jaar de ondergrens heeft geslecht met een groeiende omzet. Volgens directeur Marfred de Leeuw is de groei van zijn kantoor te danken aan ‘een gemotiveerd team’ en een focus op ‘kwaliteit van dienstverlening’ – zaken die investering vergen. ‘Dat kan zijn door een opleiding te faciliteren, incompany-cursussen, training on the job, doorgroeimogelijkheden, ruimte voor eigen inbreng en tevens door te kijken of we klanten aannemen die de funfactor hooghouden.’
Hekkensluiter
De hekkensluiter van dit jaar is Londen & Van Holland (nr. 50), dat zich richt op de hoofdstedelijke MKB-markt. De afstand ten opzichte van het kantoor op nummer 49 en 50 is klein. Londen & Van Holland is een eigentijds Amsterdams kantoor met een aanzienlijke internationale adviespraktijk. Het kantoor realiseert een groei van 12 procent met name door continu te investeren in hun mensen en organisatie. Dit heeft de afgelopen jaren haar vruchten afgeworpen met name in de controlepraktijk, waar veel wordt gewerkt met innovatieve oplossingen, zoals data-analyse. Ook dit kantoor trekt aan accountants die een carrière hebben opgebouwd bij de Big4.
Een vooruitblik naar 2022
Afgelopen jaar is er veel gebeurd in de top 50. Het gevecht om de medewerker, kantoren met extreme groei, een aantal kantoren die erg actief zijn op de overnamemarkt en de fusie van HLB en Witlox Van den Boomen. De trend van het gevecht om de medewerker zet zich in 2022 voort. Verder zijn er diverse indicaties dat er in 2022 weer sprake zal zijn van omzetgroei. We noemen: tariefsverhogingen, overnames en economische groei. Vermetten en ETL hebben in 2022 al een aantal overnames gedaan en gaan groeien. Vermoedelijk zal ETL concurrent Countus (nr. 17) inhalen en Vermetten zou het Bol Adviseurs (nr. 30) en Bentacera (nr. 29) weleens moeilijk kunnen maken. Het is spannend of Flynth boven de € 225 miljoen aan omzet zal uitkomen in 2022 en hoeveel fte’s er zullen wegvallen. Wij verwachten dat de daling van het aantal medewerkers gezien de perikelen zal doorgaan in 2022.
Loonstijging
Full Finance signaleert bovendien dat kantoren tegen het maximum zullen aanlopen van wat ze van hun medewerkers kunnen vragen. Zonder aanvullende maatregelen zal de omzet per fte (behoudens tariefstijgingen) nauwelijks nog kunnen stijgen. Wat het extra lastig maakt is dat de kostprijs van het personeel verder stijgt – diverse kantoren hebben te kampen met loonstijgingen die ze niet volledig kunnen doorberekenen in de tarieven of budgetten. Tussentijdse loonstijgingen van 5 procent én een dito loonstijging in 2023 zijn geen uitzondering.
Kansen
Als kantoren de marge goed willen houden, zullen ze moeten kijken naar het verbeteren van de efficiency, adviseert Henk Aardoom, ICT-consultant van Full Finance Consultants: ‘Er zijn nog wel mogelijkheden om de omzet per fte te laten groeien. Dat kan bijvoorbeeld door een deel van de werkzaamheden te laten vervangen door data-analyse, artifical intelligence en robotisering slim in te zetten.’
Zeker nu de arbeidsmarkt het steeds uitdagender maakt voor kantoren om de bemensing op peil te houden, is het jammer dat op dit soort terreinen de ontwikkelingen langzaam gaan, vermoedt Aardoom. ‘Dat ligt niet aan de beschikbaarheid van oplossingen maar meer aan niet de juiste aandacht besteden aan de mogelijkheden die er zijn. Vaak met als argument geen tijd te kunnen vrijmaken om dit te onderzoeken en op te zetten. Maar die tijd en aandacht zouden toch moeten worden gevonden om deze cirkel te doorbreken.’
Arjen Schutte is werkzaam bij Full Finance Consultants.
Over de AV-Top 50
De AV-Top 50 is tot stand gekomen met medewerking van Arjen Schutte van Full Finance Consultants. De lijst is samengesteld op basis van gepubliceerde jaarstukken en door de accountantskantoren aan de redactie beschikbaar gestelde financiële gegevens. De kantoren zijn in de gelegenheid gesteld de feiten te controleren en hun prestaties toe te lichten.
Deze bijdrage komt uit de AV-Top 50. Dit magazine is verschenen in december 2022. Zie: https://www.accountancyvanmorgen.nl/kennisdoc/av4-2022-AV-Top50/.